Medio vorig jaar is naar aanleiding van een verzoek van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed de Buurtspraak van de Buurt Ede en Veldhuizen aangemeld voor opname op de Internationale UNESCO lijst Immaterieel Erfgoed. De minister van Cultuur, mevr. I. van Engelshoven heeft aan de Tweede Kamer, op voordracht van de Raad voor Cultuur, een aantal partijen voorgedragen tot bijschrijving op de Internationale UNESCO lijst Immaterieel Erfgoed.
In het advies van de Raad voor Cultuur staat de uitgebreide toelichting opgesteld door de Raad voor de nominatie van de Buurtspraak:
Gemeenschap
De dragende gemeenschap zijn Buurt Ede en Veldhuizen en ‘geërfden’. Dit zijn van oorsprong de eigenaren van een huis en erf en/of bouwland in en rond het oude dorp Ede, die gezamenlijk eigenaar zijn van de ‘woeste’ gronden in Buurt Ede en Veldhuizen. Via een online register kunnen mensen erachter komen of zij zich tot de ‘geërfden’ mogen rekenen. Alle geërfden hebben stemrecht tijdens de Buurtspraak. Er is een buurtrichter, ofwel voorzitter van de Buurt, die wordt bijgestaan door vier Buurtmeesters (bestuursleden), een Buurtschrijver (secretaris) en een zogenoemde ‘Buurtscheuter’, de vroegere veldwachter.
Conclusie: de dragende gemeenschap van Buurtspraak voldoet aan de eis dat het erfgoedelement wordt gedragen door een gemeenschap die hierin een culturele erfenis herkent en deze levend wil houden door beoefening en communicatie hierover. Er is aantoonbare ervaring met het erfgoedzorg.
Overdracht traditie
De Buurtspraak bestaat al eeuwen. De gemeenschap is zeer betrokken bij deze traditie en houdt haar in stand. Er worden educatieve programma’s
ontwikkeld voor leerlingen van groep 8 in het basisonderwijs. Om de belangstelling voor deelname aan en de zichtbaarheid van de Buurtspraak te vergroten, is er contact met de media gelegd, zoals met Lokale Omroep Ede en Omroep Gelderland.
Conclusie: de dragende gemeenschap van de Buurtspraak van Ede en Veldhuizen heeft een deugdelijk en haalbaar erfgoedzorgplan, waarin uiteengezet wordt hoe het erfgoed levend wordt gehouden en hoe de kennis over het element wordt gedocumenteerd en openbaar gemaakt.
Advies
De Buurtspraak vertegenwoordigt een participatiecultuur die ver teruggaat. Tegelijkertijd is deze Buurtspraak actueel in een tijd waarin gezocht wordt naar nieuwe manieren om burgers meer te betrekken bij maatschappelijke vraagstukken. De gemeenschap houdt een proto-democratisch bestuursmodel in stand, waardoor de belangen van buurtbewoners worden gehoord en vertegenwoordigd. De Buurtspraak is een goede kandidaat voor de Representatieve Lijst. Omwille van een gespreide voordracht in tijd, zou dit dossier eventueel voor 1 april 2022 kunnen worden voorgedragen.
In haar brief aan de Tweede Kamer noemt de minister van Cultuur, mevr. I. van Engelshoven een aantal partijen voorgedragen tot bijschrijving op de Internationale UNESCO lijst Immaterieel Erfgoed. In de brief schrijft de minster:
Het beoefenen van immaterieel erfgoed verbindt mensen en verleent hen een gevoel van identiteit, zoals in de UNESCO-definitie van immaterieel erfgoed is opgenomen. De gehele stad of het hele dorp is een groot deel van het jaar bezig met de voorbereidingen. Ouderen en jongeren, mannen en vrouwen, mensen met verschillende achtergronden en opleidingsniveaus werken nauw samen.
De overige immaterieel erfgoedelementen die de Raad uit de inventaris in Nederland heeft geselecteerd voor nominatie zijn Buurtspraak van Buurt Ede en Veldhuizen, Boerenkaas maken en Marker borduren. Uitwerking tot een kansrijke nominatie zal langere tijd in beslag nemen.
